Jakie są podstawowe badania okulistyczne wykonywane u zwierząt?

Badania okulistyczne u zwierząt wciąż są przez wielu właścicieli psów lub kotów uznawane za coś nowego i niecodziennego. Tymczasem warto, by znajdujący się pod opieką ludzi pupil, miał systematycznie sprawdzane narządy wzroku. Cyklicznie wykonywana diagnostyka, choćby ta całkowicie podstawowa, jest w stanie wykryć na bardzo wczesnym etapie wiele groźnych chorób oczu, chociażby jaskrę czy zaćmę. Czas w przypadku tych schorzeń odgrywa niezwykle ważną rolę. Im szybciej uda się bowiem zdiagnozować tego rodzaju choroby, tym większa szansa na to, że nie doprowadzą one do powstania nieodwracalnych i groźnych powikłań, w tym nawet częściowej lub całkowitej utraty wzroku. Jakie podstawowe badania okulistyczne wykonuje się u zwierząt? Na jakie działania należy się przygotować, odwiedzając po raz pierwszy weterynarza okulistę?

Przed rozpoczęciem badań okulistycznych lekarz wykonuje klasyczny wywiad z pacjentem (a w zasadzie z jego opiekunem). W trakcie krótkiej rozmowy weterynarz uzyskuje cenne informacje, na bazie których jest nawet w stanie dokonać podstawowego rozpoznania problemu. Ponadto wywiad pozwala poznać dokładniej historię chorobową zwierzęcia, określić warunki środowiskowe, w jakich funkcjonuje na co dzień itd.

Wywiadu nie wolno pominąć. Powinien on rozpoczynać każdą wizytę i poprzedzać wszelkie badania okulistyczne wykonywane zwierzętom.

Oględziny oka

Absolutnie podstawowym badaniem okulistycznym są zwykłe oględziny oczu. Lekarz z odpowiedniej odległości przygląda się gałkom ocznym, sprawdzając chociażby ich symetrię czy kształt oczodołów. Ważne, by dokładnie zwrócić uwagę również na układ powiek i skóry czoła.

Podczas oględzin oczu lekarz zwykle też dotyka okolic oczodołu w celu wykrycia ewentualnych pogrubień czy zniekształceń. Istotne jest, by robić to delikatnie, gdyż zwierzę może zwyczajnie wystraszyć się tego typu czynności. Z tego względu najczęściej badania dotykowe wykonuje się już na końcowym etapie oględzin.

W kolejnym etapie weterynarz kieruje na oczy zwierzęcia punktowe źródło światła, najczęściej sztuczne, pochodzące ze specjalnej lampy szczelinowej. Najpierw dokonuje się oceny powiek, zwracając szczególną uwagę na ich kształt, napięcie skóry, owłosienie, zmiany zabarwienia itd. Szczególnie ważna jest prawidłowa ocena prawidłowości anatomicznych brzegów powiek, gdyż to właśnie po tym elemencie diagnozuje się podwinięcie lub wywinięcie tej charakterystycznej fałdy. Na brzegach powiek znajdują się także ślady mogące świadczyć o tym, że w oku występuje długotrwały wyciek ropny.

Po powiekach ogląda się oczywiście gałki oczne. To badanie bardzo wstępne, pozwalające chociażby sprawdzić stan rogówki. Powinna być ona w pełni gładka i lśniąca. Aby oględziny oka były precyzyjniejsze, wkrapla się do niego 1-procentowy roztwór fluoresceiny.

Oględziny uzupełniają badanie komory przedniej i badanie tęczówki. Na tym etapie lekarz jest w stanie stwierdzić, czy w oku nie ugrzęzło ciało obce. Bada się również reakcję źrenic na światło, rozpulchnienie powierzchni tęczówki, obrys otworu źrenicznego czy zmiany jej barwy.

Bez specjalnej aparatury nie można dokonać wstępnej oceny soczewki ani dna oka czy komory ciała szklistego.

Test Schirmera

Do podstawowych badań okulistycznych zalicza się tzw. test Schirmera, będący testem produkcji łez. Wykonuje się go poprzez włożenie do worka spojówkowego specjalnego papierka. Ten powinien odpowiednio zwilgotnieć w ciągu 60 sekund. Jeśli jest inaczej, może to świadczyć o anomaliach w procesie produkcji łez. Badanie to jest całkowicie bezbolesne i prawidłowo przeprowadzone nie wywołuje żadnych powikłań.

Pomiar ciśnienia śródgałkowego

Badanie to wykonuje się w celu wykluczenia jaskry lub zapalenia błony naczyniowej. Pomiar ciśnienia śródgałkowego wykonuje się za pomocą tonometru. Po wpuszczeniu do oka specjalnych kropli oraz po znieczuleniu powierzchni gałki ocznej, końcówką aparatury dotyka się kilkukrotnie rogówki oka. Po chwili w okienku przyrządu pojawić powinien się wynik z odczytem ciśnienia śródgałkowego. Prawidłowe mieści się w granicach od 10 do 25 mm Hg. Przekroczenie tych wartości oznacza, że z dużym prawdopodobieństwem zwierzę choruje na jaskrę.

Badanie oka pod powiększeniem

Badanie oka pod powiększeniem, przy użyciu lampy szczelinowej, stanowi uzupełnienie wstępnych oględzin wykonywanych bez specjalistycznej aparatury. W taki sposób dokładniej można przyjrzeć się brzegom powiek, rogówce i spojówce.

Na kolejnym etapie można również dokonać bardziej szczegółowego badania głębokości przedniej komory oka i klarowności cieczy wodnistej. Zmętnienie tej ostatniej świadczy bowiem o występowaniu stanu zapalnego. Dzięki użyciu lampy szczelinowej można dokładnie obejrzeć soczewkę i sprawdzić, czy pies nie ma np. początkowej zaćmy niewidocznej bez powiększenia. Przy pomocy oftalmoskopii pośredniej lekarz ocenia powierzchnię tęczówki, obecność ewentualnych zrostów czy drżenia. Po tym następuje przejście do badania tylnego odcinka oka, a konkretnie ciała szklistego, siatkówki, naczyniówki, tarczy nerwu wzrokowego. Do oceny dna narządu wzroku używa się specjalnych kropli rozszerzających źrenicę.

Artykuł powstał przy współpracy z Centrum Okulistyki Weterynaryjnej EyeVet Wrocław